Όγκοι βλεφάρων
Οι όγκοι των βλεφάρων προσβάλουν το δέρμα ή τους εν τω βάθει ιστούς των βλεφάρων και της ευρύτερης περιοχής γύρω από αυτά.
Εμφανίζονται ως μορφώματα που διαφέρουν ως προς το σχήμα, το μέγεθος και την περιοχή όπου εμφανίζονται. Διακρίνονται σε καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι.
Οι όγκοι των βλεφάρων διαταράσσουν την κανονική ανατομία του βλεφάρου και απαιτούν προσεκτική ανακατασκευή για να αποφευχθεί η διαταραχή της λειτουργίας του ματιού και η αισθητική παραμόρφωση.
Οι πιο συχνοί όγκοι των βλεφάρων είναι καλοήθεις. Η πιο συχνή μορφή καρκίνου των βλεφάρων ειναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα που ευθύνεται για το 90% του συνόλου των κακοήθων όγκων.
Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τη θέση και τη φύση του όγκου.Οι όγκοι των βλεφάρων γίνονται αντιληπτοί στον ασθενή ως μορφώματα με υπέργερση ή ως εξελκωμένα ογκίδια. Μερικές φορές μπορεί να προκαλέσουν τοπικό οίδημα, εντοπισμένη απώλεια των βλεφαρίδων ή ένα κόκκινο μάτι που απλά ενοχλεί με απροσδιόριστο τρόπο.
Εκείνοι που βρίσκονται στην εσωτερική επιφάνεια των βλεφάρων μπορεί να μην είναι τόσο εμφανείς και να διαγνωστούν όταν ήδη έχουν μεγαλώσει αρκετα.
Σε αυτούς περιλαμβάνονται αλλοιώσεις που συνήθως χρήζουν αφαίρεσης για αισθητικούς κυρίως λόγους. Οι συχνότεροι καλοήθεις όγκοι των βλεφάρων είναι:
- Το αιμαγγείωμα
- Η υπερκεράτωση
- Ο σπίλος (ελιά )
- Το κριθαράκι
- Το χαλάζιο
Οι κακοήθεις όγκοι των βλεφάρων περιλαμβάνουν:
- Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (Βasal cell carcinoma-BCC), ένας κοινός και σχετικά αθώος όγκος χωρίς μεταστατικό δυναμικό,
- To ακανθοκυτταρικό ή καρκίνωμα των πλακωδών κυττάρων (Squamous cell carcinoma-SCC), που μπορεί να δώσει μεταστάσεις
- To καρκίνωμα των σμηγματογόνων κυττάρων (Sebaceous gland carcinoma- SGC), που είναι επιθετικός όγκος που μεθίσταται
- Το μελάνωμα, που εμφανίζει υψηλή συχνότητα μεταστάσεων
- Το λέμφωμα, τον όγκο των κυττάρων Merkel και το σάρκωμα του Kaposi (αυτά τα τρία είναι πολύ σπάνια).
-
-
- Τα BCC, τα SCC και τα μελανώματα αντιπροσωπεύουν το 90%, το 5% και το 5% των όγκων αντίστοιχα.
- Το καρκίνωμα των σμηγματογόνων αδένων (SGC) είναι ένας σπάνιος επιθετικός όγκος των σμηγματογόνων (Meibomian glands) αδένων στα βλέφαρα που μπορεί να εξαπλωθεί τόσο τοπικά όσο και με μετάσταση. Ένα ιστορικό υποτιθέμενου υποτροπιάζοντος χαλάζιου ή χρόνιας εντοπισμένης οπίσθιας βλεφαρίτιδας που δεν ανταποκρίνεται σε θεραπεία, θα πρέπει πάντα να αυξάνει την υποψία ότι ένας όγκος μιμείται αυτές τις καταστάσεις.
- Τα μελανώματα εμφανίζονται συνήθως με υπέρχρωση και ίσως με φλεγμονή ή/και αιμορραγία.
-
Συνήθως, τα αίτια εμφάνισης όγκων στην περιοχή των βλεφάρων είναι άγνωστα. Κάποιοι από τους παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί για την αύξηση πιθανότητας εμφάνισής τους είναι:
- Αυξημένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία
- Ανοιχτόχρωμοι τύποι δέρματος
- Άτομα σε ανοσοανεπάρκεια ή ανοσοκαταστολή
- Φάρμακα που προκαλούν ανοσοκαταστολή (μείωση της ικανότητας άμυνας του οργανισμού σε καταστάσεις που προκαλούν την απορρύθμισή του)
- Προχωρημένη ηλικία
- Γενετικοί παράγοντες (κληρονομική προδιάθεση)
Η απάντηση είναι ναι. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε ως αποτέλεσμα διήθησης και παραμόρφωσης του βλεφάρου που πλέον δεν κλείνει καλά και υπάρχει έκθεση του κερατοειδούς (BCC, SCC, SGC) ή απευθείας προσβολή και του κερατοειδούς (SGC).
Επιπλέον, εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα, η πλήρης αφαίρεση μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερο έλλειμα ιστού, γεγονός που απαιτεί πιο εκτεταμένη επανορθωτική χειρουργική επέμβαση με μεγαλύτερο κίνδυνο για την συνολική προστασία του ματιού.
Τέλος σε σπάνιες περιπτώσεις εξαιρετικά επιθετικών όγκων μπορεί να απειληθεί και η ύπαρξη του ίδιου του βολβού.
Η διατήρηση της σωστής θέσης και της δομής του βλεφάρου είναι εξαιρετικά σημαντική για την σταθερότητα του δακρυικού φίλμ, την αποχέτευση των δακρύων,την προστασία της οφθαλμικής επιφάνειας και για αισθητικούς λόγους.
Ποιά είναι η αντιμετώπισή τους;
Η θεραπεία των όγκων των βλεφάρων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία και η γενική υγεία του ασθενούς, η φύση του όγκου και η πιθανότητα τοπικής ή και απομακρυσμένης εξάπλωσης του όγκου.
Οι όγκοι των βλεφάρων γενικά αντιμετωπίζονται με πλήρη εκτομή και βιοψία για να επιβεβαιωθεί ότι έγινε ολική αφαίρεση επί υγιών ορίων και επακόλουθη επανορθωτική χειρουργική επέμβαση.
Η επανορθωτική χειρουργική επέμβαση πραγματοποιείται συνήθως την ίδια ημέρα μετά την αφαίρεση του όγκου ή μέσα σε λίγες ημέρες, ανάλογα με το αν θα γίνει ταχεία βιοψία ή οχι. Οι μέθοδοι αποκατάστασης περιλαμβάνουν:
- Τη δυνατότητα φυσικής επούλωσης του ελλείματος του ιστού («laissez-faire») – συχνά με καλά αποτελέσματα,
- ‘Αμεση αποκατάσταση του ελλείματος, πολλές φορές με συνδυασμό τοπικών κρημνών ιστού (flaps), δερματικών μοσχευμάτων (grafts) και / ή άλλων μοσχευμάτων ( χόνδρος από το αυτί ή μόσχευμα σκληράς υπερώας). Αυτό μπορεί αν γίνει σε 1 ή σε 2 στάδια, ανάλογα με το είδος της επέμβασης που απαιτείται.
- Οι ασθενείς με ορισμένους όγκους όπως το καρκίνωμα των σμηγματογόνων αδένων και το μελάνωμα απαιτούν πλήρη ογκολογική εκτίμηση για τον αποκλεισμό της νόσου αλλού λόγω λεμφογενών μεταστάσεων.
Η Βασιλική Ντρισμπιώτη, MD, FEBO έχει πιστοποιηθεί με επίσημη εκπαίδευση στο Ηνωμένο Βασίλειο (Fellowships in Ophthalmic, Plastic and Reconstructive Surgery) ως Οφθαλμοπλαστικός Χειρουργός. Οι όγκοι των βλεφάρων ανήκουν στους τομείς εξειδίκευσής της με αναγνωρισμένο fellowship στο Nottingham University Hospital, που αποτελεί κέντρο αναφοράς στην αντιμετώπιση των κακοήθων όγκων με την τεχνική Μoh’s.
Λόγω του κινδύνου επανεμφάνισης ενός όγκου των βλεφάρων, οι ασθενείς εξετάζονται
συνήθως τακτικά, αρχικά κάθε 4-6 μήνες και μετά με αυξανόμενα μεσοδιαστήματα έως και πέντε χρόνια μετά τη θεραπεία.
Αν και ορισμένοι όγκοι όπως το BCC και το SCC μπορεί να εμφανιστούν de novo ή να υποτροπιάσουν στην σύστοιχη πλευρά, δεν «εξαπλώνονται» στην άλλη πλευρά του προσώπου (εκτός εάν αφεθούν χωρίς θεραπεία για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα).