√ Το δακρυϊκό φιλμ αποτελείται από τρία στρώματα και τα δάκρυα παράγονται κατά κύριο λόγο στο δακρυϊκό αδένα .Τα βλέφαρα μπορεί να θεωρηθούν ως υαλοκαθαριστήρες που επαλείφουν το δακρυϊκό φιλμ ομοιόμορφα πάνω στην επιφάνεια του οφθαλμού. Τυχόν προβλήματα με τα βλέφαρα μπορούν να επηρεάσουν το δακρυϊκό φιλμ και να μην λειτουργεί σωστά.
√ Το δακρυϊκό φιλμ είναι επίσης μια σημαντική επιφάνεια εστίασης για τον οφθαλμό. Κάθε πρόβλημα που κάνει το δακρυϊκό φιλμ ανώμαλο ή ασταθές, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα με την εστίαση. Ένα συχνό παράπονο των ατόμων με σύνδρομο ξηροφθαλμίας είναι ότι όταν διαβάζουν, η όρασή τους είναι καθαρή στην αρχή, αλλά μετά την ανάγνωση για 10 ή 20 λεπτά, η όρασή τους γίνεται θολή και δεν μπορούν πλέον να δουν καθαρά.
√ Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας είναι μια κατάσταση που επηρεάζει την επιφάνεια του κερατοειδούς και του επιπεφυκότα λόγω έλλειψης δακρύων ή επειδή είναι κακής ποιότητας. Ως αποτέλεσμα, η επιφάνεια του ματιού δεν λιπαίνεται καλά, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε δυσφορία, προβλήματα όρασης και τραυματισμούς στον κερατοειδή και τον επιπεφυκότα.
Το ξηρό μάτι εμφανίζεται όταν ο δακρυϊκός αδένας δεν παράγει αρκετά δακρυα για να κρατήσει το μάτι επαρκώς ενυδατωμένο ή όταν η παραγωγή των δακρύων είναι επαρκής αλλά υπάρχει, για διάφορους λόγους, αυξημένη εξάτμιση. Στην δεύτερη περίπτωση, το μάτι συχνά δακρύζει για να αντιρροπήσει την έλλειψη των δακρύων και συμβαίνει το παράδοξο να υπάρχει δακρύρροια ενώ στην πραγματικότητα το μάτι είναι στεγνό.
Ποιά τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας;
Η ξηροφθαλμία μπορεί να εκδηλωθεί με :
- Ερεθισμό των ματιών
- Κνησμό
- Κόκκινα μάτια
- Αίσθημα ξένου σώματος
- Κόπωση – κοπιωπία, ειδικά σε παρατεταμένη χρήση οθόνης
- Βαριά βλέφαρα
- Υγρά μάτια. Αν και μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, η υπερβολική δακρύρροια μπορεί να οφείλεται και σε ανεπαρκή λίπανση με δάκρυα κακής ποιότητας που δεν παρέχουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και προστατευτικούς παράγοντες.
Οι πιο συνηθισμένες αιτίες περιλαμβάνουν:
- Μειωμένη έκκριση λόγω ηλικίας. Η γήρανση προκαλεί ατροφία στα κύτταρα του δακρυικού αδένα με αποτέλεσμα λιγότερα δάκρυα.
- Ορμονικές αλλαγές στις γυναίκες όπως η εγκυμοσύνη, η χρήση αντισυλληπτικών από το στόμα και η εμμηνόπαυση
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες που προκαλούν σημαντική εξάτμιση (άνεμος, κλιματιστικά, θερμαντήρες κ.λπ.)
- Παρατεταμένη ανάγνωση, η οποία μειώνει το βλεφαρισμό και έχει ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή κατανομή των δακρύων και την αυξημένη εξάτμιση τους
- Συστηματικά αυτοάνοσα νοσήματα (σύνδρομο Sjögren, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ερυθηματώδης λύκος,)
- Η χρήση φακών επαφής
- Ενδοφθάλμιες χειρουργικές επέμβασεις
- Ορισμένες παθήσεις που προκαλούν ουλές στην επιφάνεια του ματιού (όπως σοβαρή ιογενής επιπεφυκίτιδα)
- Κατηγορίες φάρμακων που προκαλούν ξηρότητα στα μάτια, όπως τα υποκατάστατα ορμονών, τα αντιισταμινικά και ορισμένα αντικαταθλιπτικά.
- Μάτια που δεν κλείνουν εντελώς (λαγόφθαλμος), ή που βλεφαρίζουν σπάνια όπως σε ασθενείς με νόσο του Parkinson είναι πιο επιρρεπή σε σύνδρομο ξηροφθαλμίας.
- Οπίσθια βλεφαρίτιδα ή Δυσλειτουργία Μειμοβιανών αδένων. Οι Μειμοβιανοί αδένες είναι αδένες που βρίσκονται στα βλέφαρα και ευθύνονται για το σχηματισμό της λιπιδικής στοιβάδας των δακρύων. Όταν αυτοί οι αδένες πάσχουν, τα λιπίδια που παράγουν δεν είναι καλής ποιότητας και τα δάκρυα έχουν φτωχή σύνδεση με την επιφάνεια του ματιού. Αυτό οδηγεί σε αυξημένη εξάτμιση και ξηρφθαλμία.
Τα μέτρα για την πρόληψη της ξηρότητας των οφθαλμών που προκαλούνται από περιβαλλοντικούς παράγοντες περιλαμβάνουν:
-Αποφυγή της έκθεσης σε ρεύματα αέρα που μπορούν να προκαλέσουν εξάτμιση των δακρύων (ηλεκτρικοί ανεμιστήρες κατευθυνόμενοι στο πρόσωπο ή οδήγηση με τα παράθυρα ανοιχτά και πάντοτε προστατευτικά γυαλιά ηλίου).
-Αποφυγή της ξηρής ατμόσφαιρας χρησιμοποιώντας υγραντήρες.
-Προστασία από τη ρύπανση του περιβάλλοντος όπως είναι η οικιακή σκόνη, ο καπνός και οι διαλύτες.
Λόγω των σοβαρών συνεπειών της βαριάς ξηροφθαλμίας (κερατίτιδα, ουλές, έλκη κερατοειδούς) συνιστώνται τακτικοί οφθαλμολογικοί έλεγχοι. Η ανίχνευση και η έγκαιρη θεραπεία είναι απαραίτητες για τη βελτίωση και την πρόληψη των οφθαλμικών βλαβών. Πιο επιρρεπείς είναι οι ηλικιωμένοι και οι γυναίκες σε φάσεις ορμονικής αλλαγής.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ξηροφθαλμίας;
Εκτός από την εξέταση στη σχισμοειδή λυχνία, υπάρχουν ειδικά τεστ που μετράνε την παραγωγή των δακρύων όπως:
- Το Schirmer test
- Η φλουροσκεϊνη, που εκτιμά τον χρόνο διάσπασης των δακρύων (Break up time-ΒUT).
- Το lisamin green, που ανιχνεύει ακόμη και πιο πρώιμα στάδια ξηροφθαλμίας
- Το Rose Bengal, ένα ακόμη χρήσιμο εργαλείο για την πρώιμη ανιχνευση της ξηροφθαλμίας.
Το OCULUS Keratograph® 5M είναι μια προηγμένη διαγνωστική συσκευή που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση του συνδρόμου ξηρών οφθαλμών και τη μέτρηση της ποιότητας και της ποσότητας του δακρυϊκού φιλμ. Με τη βοήθεια του Keratograph® 5M μπορεί να εντοπιστεί η κύρια αιτία του συνδρόμου ξηροφθαλμίας και να επιλεγεί το πλεον κατάλληλο θεραπευτικο σχέδιο. Μπορεί ακόμη να συγκρίνει τα αποτελέσματα και να δείξει με αντικειμενικό τρόπο την επιτυχία ή όχι της θεραπείας.
Πώς αντιμετωπίζεται η ξηροφθαλμία;
Αυτή είναι η πιο κοινή θεραπεία. Πολλοί τύποι σταγόνων είναι διαθέσιμοι. Κανένα προϊόν δεν λειτουργεί για όλους, επομένως ίσως χρειαστεί να δοκιμάσετε μερικά για να βρείτε αυτό που σας ταιριάζει. Αν έχετε χρόνια ξηροφθαλμία, πρέπει να χρησιμοποιήσετε τις σταγόνες ακόμη και όταν τα μάτια σας είναι καλά. Εάν τα μάτια σας στεγνώνουν ενώ κοιμάστε, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα παχύρευστο προϊόν, όπως μια αλοιφή, τη νύχτα. Μια άλλη λύση είναι ο ύπνος με αεροστεγή γυαλιά που δημιουργούν ένα μίνι “θάλαμο υγρασίας” για τα μάτια.
Ο αποκλεισμός του δακρυικού σημείου που παροχετεύει τα δάκρυα από το μάτι εισάγοντας ένα πολύ μικρό βύσμα σιλικόνης μπορεί να αποτρέψει την γρήγορη αποχεύτεση των δακρύων, βοηθώντας έτσι στη διατήρηση της υγρασίας και την προστασία του ματιού. Αρχικά χρησιμοποιείται ένα προσωρινό βύσμα, σχεδιασμένο να διαλύεται με την πάροδο του χρόνου και αν αυτό λειτουργήσει, αντικαθίσταται με ένα μόνιμο βύσμα.
Αυτή η ιατρική συσκευή χρησιμοποιεί θερμότητα και πίεση για να ξεμπλοκάρει τους μπλοκαρισμένους αδένες στα βλέφαρα και να αποκαταστήσει την λιπιδική στοιβάδα των δακρύων, πολύ βασική για την διατήρηση των δακρύων στην οφθαλμική επιφάνεια. Με τον τρόπο αυτό, μειώνει την εξάτμιση και διατηρεί τα μάτια υγρά.
Το κολλύριο αυτό βοηθά τα μάτια να ενισχύσουν την παραγωγή δακρύων και συνιστάται κυρίως σε σοβαρού βαθμού ξηροφθαλμία, ειδικά όταν συνυπάρχουν υποκείμενα νοσήματα.
Η ξηροφθαλμία είναι συχνά μέρος μιας φλεγμονής των βλεφάρων (βλεφαρίτιδα) και η θεραπεία θα πρέπει κυρίως να εστιαστεί προς την κατεύθυνση αυτή.
Οι οφθαλμικές σταγόνες κορτιζόνης συνιστώνται, για σύντομες περιόδους, μαζί με μακροπρόθεσμα μέτρα. Προσθέτοντας ιχθυέλαιο ή ωμέγα-3 στη διατροφή μπορεί επίσης να βοηθήσει σημαντικά.
Ενδείκνυται στις εξής καταστάσεις:
- Ουλοποιημένα βλέφαρα, όπως στο Οφθαλμικό Ουλώδες Πεμφιγοειδές
- Βλέφαρα που δεν κλείνουν καλά (λαγόφθαλμος)
- Βλέφαρα που δεν είναι σε σωστή θέση και ευθύνονται για την ξηροφθαλμία (εντρόπιο ή εκτρόπιο βλεφάρων)
