Θυρεοειδική κογχοπάθεια και νόσος Graves
Η θυρεοειδική κογχοπάθεια είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα “επιτίθεται” στους ιστούς γύρω και πίσω από τον οφθαλμό προκαλώντας φλεγμονή.
Όργανα- στόχοι είναι οι οφθαλμοκινητικοί μύες,οι δακρυικοί αδένες, τα βλέφαρα και το κογχικό λίπος.
Η εκδήλωση της νόσου ποικίλει ανάλογα με τα όργανα στόχους της. Για παράδειγμα, αν προσβληθούν σοβαρά οι εξωφθάλμιοι μύες που κινούν το μάτι, θα υπάρχει διπλωπία ενώ αν η προσβολή αφορά κυρίως το οπισθοβολβικό λίπος, θα προέχει ο εξόφθαλμος.
Ποιά είναι τα αίτια της ΘΚ;
Η θυρεοειδική κογχοπάθεια μπορεί να εμφανιστεί ανεξάρτητα από το αν η λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα είναι φυσιολογική ή μη. Αν συνυπάρχει δυσλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα ονομάζεται νόσος του Graves που είναι μια πολυσυστηματική ιδιοπαθής διαταραχή. Η νόσος του Graves είναι μια συχνή κατάσταση σε ασθενείς με υπερθυρεοειδισμό (υπερλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα) και σχετικά σπάνια με υποθυρεοειδισμό (υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα). Η πιθανότητα ανάπτυξης θυρεοειδικής κογχοπάθειας διπλασιάζεται σε ασθενείς με νόσο Graves και είναι οχτώ φορές μεγαλύτερη στους καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις χωρίς υποκείμενη αιτία, ιδιοπαθούς δηλαδή αιτιολογίας.
Στις γυναίκες η συχνότητα εμφάνισής της είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τους άνδρες. Οι άνδρες ωστόσο εμφανίζουν βαρύτερη εικόνα της νόσου συγκριτικά με τις γυναίκες.
Λόγω υψηλού βαθμού ετερογένειας στην κλινική εκδήλωση της νόσου, διακρίνεται σε τύπου Ι (πιο ήπια) και ΙΙ (πιο βαριά) προσβολή, ανάλογα με τα συμπτώματα των ασθενών.
Η ΘΚ ακολουθεί μια ενεργή φάση που διαρκεί μέχρι και πάνω από 2 έτη με επιδείνωση συχνά των συμπτωμάτων και κατόπιν μεταπίπτει στην ανενεργή κατάσταση της σταθεροποίησης όπου ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε επεμβάσεις αποκατάστασης των δυσμορφιών όπως ο εξόφθαλμος, η ανάσπαση του βλεφάρου ή ο στραβισμός.
Στην ηπιότερης μορφής προσβολή, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, εμφανίζονται:
- Οιδηματώδη, κόκκινα και “βαριά” μάτια και βλέφαρα
- Οίδημα και δυσκαμψία οφθαλμοκινητικών μυών (δυσκολία κίνησης οφθαλμών προς τις διάφορες κατευθύνσεις συνοδευόμενη και από πόνο σε κάποιες περιπτώσεις)
- Διπλωπία και κάμψη της κεφαλής (γέρνει προς την πλευρά που αντιρροπείται η διπλωπία)
- Οπισθοβολβικός πόνος (που γίνεται πιο έντονος στην άνω ή πλάγια βλεμματική στροφή)
- Εξόφθαλμος (πρόπτωση οφθαλμικού βολβού προς τα έξω)
- Διεύρυνση της μεσοβλεφάριας σχισμής (αύξηση της απόστασης μεταξύ άνω και κάτω βλεφάρου, κυρίως λόγω ανάσπασης του άνω βλεφάρου)
- Lid lag in downgaze (όταν οι οφθαλμοί κοιτούν προς τα κάτω, το άνω βλέφαρο ανασπάται)
- Ξηροφθαλμία (τα μάτια είναι κόκκινα, “καίνε”, δακρύζουν, υπάρχει αίσθημα ξένου σώματος και ο ασθενής έχει την τάση να τα τρίβει)
- Θολή όραση
- “Σακκούλες” κάτω από τα μάτια
- Αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, ειδικά στην άνω βλεμματική θέση
Σε σοβαρής μορφής ΘΚ, μπορούν να εμφανιστούν:
- Έλκος κερατοειδούς
- Φωτοφοβία – Φωτοευαισθησία
- Πιεστική οπτικοπάθεια (βλάβη του οπτικού νεύρου λόγω συμπίεσης, σπάνια)
- Μειωμένη αντίληψη χρωμάτων. Σε συμπιεστική οπτική νευροπάθεια, πρώιμο σημείο είναι η διαταραχή της αντίληψης των χρωμάτων
Για την καλύτερη διαχείριση της νόσου συστήνεται ταυτόχρονα οφθαλμική και ενδοκρινολογική παρακολούθηση.
Η διάγνωση της θυρεοειδικής κογχοπάθειας κάποιες φορές είναι δύσκολη και οι ασθενείς μπορεί να υποβάλλονται σε θεραπεία των συμπτωμάτων και όχι της ίδιας της νόσου. Κάποιες φορές η αντιμετώπιση της φλεγμονής μπορεί να επιβάλλει μακροχρόνια θεραπευτική αγωγή, ίσως και για περισσότερο από δύο έτη.
Τα πιο συνήθη μέτρα που εφαρμόζονται μέχρι ο ασθενής να μεταπέσει στην ανενεργό φάση περιλαμβάνουν:
- Ρύθμιση της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα
- Αποφυγή θεραπειών με ραδιενεργό ιώδιο
- Διακοπή του καπνίσματος. Η πορεία της νόσου είναι πολύ χειρότερη στους καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές και η αποφυγή του καπνίσματος είναι ζωτικής σημασίας για την εξέλιξη της νόσου.
- Συμπληρώματα διατροφής σεληνίου, που έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και βελτιώνει την πορεία της νόσου.
- Πρισματικά γυαλιά και αυτοκόλλητα πρίσματα Fresnel για την αντιμετώπιση της διπλωπίας.
- Τεχνητά δάκρυα (κατά τη διάρκεια της ημέρας), τζελ και αλοιφές λίπανσης (κατά τη διάρκεια της νύχτας) για ανακούφιση της ξηροφθαλμίας.
- Eναλλακτικά, χρήση αυτοκόλλητων ταινιών κατά τον ύπνο, αν δεν κλείνουν καλά τα βλέφαρα, για την προστασία του κερατοειδούς χιτώνα.
- Φαρμακευτική αγωγή ( κορτικοστεροειδή, ανοσοκατασταλτικοί παράγοντες, ακτινοθεραπεία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις).
Ποιά είναι η χειρουργική θεραπεία στην ΘΚ;
Οι Χειρουργικές επεμβάσεις αποκατάστασης εφαρμόζονται σε ασθενείς που βρίσκονται στην ανενεργό πλέον φάση της νόσου με σταθερή κλινική εικόνα για τουλάχιστον έξι μήνες. Οι επεμβάσεις αυτές περιλαμβάνουν:
- Αποσυμπίεση του κόγχου, με αφαίρεση μέρους του οστού ή και του κογχικού λίπους για την διόρθωση του εξόφθαλμου
- Χειρουργείο στραβισμού για τους οφθαλμοκινητικούς μυς
- Χειρουργείο διόρθωσης της θέσης των βλεφάρων με στόχο την λειτουργική και αισθητική αποκατάσταση τους.
Στις σπάνιες περιπτώσεις πιεστικής οπτικής νευροπάθειας ή κερατοπάθειας εξ εκθέσεως όπου απειλείται η όραση, έχει ένδειξη η επείγουσα κογχοτομή για την διάσωση του οπτικού νεύρου ή του κερατοειδούς αντίστοιχα.
