Γλαύκωμα
Το γλαύκωμα είναι μια νευροεκφυλιστικής μορφής παθήση του οφθαλμού που προκαλεί βλάβη στο οπτικό νεύρο και μπορεί να επηρεάσει την όραση με μη αναστρέψιμο τρόπο.
Το γλαύκωμα συνήθως οφείλεται στην υψηλή ενδοφάλμια πίεση, η οποία είναι υπεύθυνη για την προοδευτική καταστροφή του οπτικού νεύρου και έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της όρασης .
Το πρόβλημα με την ενδοφθάλμια πίεση είναι ότι δεν υπάρχουν απόλυτα καθορισμένες φυσιολογικές τιμές ,αλλά μόνο στατιστικά «φυσιολογικές» τιμές. Αυτό σημαίνει ότι κάποια τιμή ενδοφθάλμια πίεσης που είναι φυσιολογική για ορισμένα άτομα μπορεί να είναι παθολογικά υψηλή για κάποια άλλα.
Η νόσος εξελίσσεται πολύ αργά όταν είναι στα αρχικά στάδια ,γι’αυτό οι περισσότεροι ασθενείς δεν παρουσιάζουν συμπτώματα.
Το γλαύκωμα αποκαλείται σιωπηλός κλέφτης της όρασης καθώς δεν γίνεται αντιληπτό μέχρι να προκαλέσει απώλεια άνω του 75% του οπτικού νεύρου.
Πώς προκαλείται το γλαύκωμα;
Για να διατηρηθεί το σχήμα και η λειτουργικότητα του οφθαλμού είναι απαραίτητο να υπάρχει κάποια πίεση στο μάτι. Σε περίπτωση που αυτή η ενδοφθάλμια πίεση αυξηθεί πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα ,τότε μακροπρόθεσμα θα προκληθεί βλάβη στο οπτικό νεύρο. Αυτή η βλάβη παρατηρείται είτε από το στραγγάλισμα των μικρών αγγείων που τρέφουν το οπτικό νεύρο είτε από την απευθείας επίδραση στην κεφαλή του οπτικού νεύρου .
Το υδατοειδές υγρό καθορίζει την πίεση του ματιού και ανανεώνεται συνέχεια. Για να έχουμε φυσιολογικά επίπεδα πιέσεως εντός του οφθαλμού θα πρέπει όσο υδατοειδές υγρό παράγεται από το μάτι άλλο τόσο να απομακρύνεται δια της αποχέτευσης.
Το αποχετευτικό σύστημα του ματιού λέγεται γωνία προσθίου θαλάμου, για το λόγο ότι βρίσκεται στην συμβολή της ίριδας και της επιφάνειας του κερατοειδούς. Στις περιπτώσεις που το αποχετευτικό σύστημα δεν μπορεί να απομακρύνει την απαιτούμενη ποσότητα του υδατοειδούς υγρού, τότε το υγρό συσσωρεύεται και αυξάνεται η πίεση του ματιού.
Αίτια - Τύποι γλαυκώματος
Το γλαύκωμα μπορεί να προκληθεί με διλαφορους μηχανισμούς. Η βασικότερη κοινή αιτία είναι η αυξημένη πίεση στο εσωτερικό του ματιού, πάνω από τα όρια που αντέχει το οπτικό νεύρο. Ωστόσο τα φυσιολογικά όρια της ενδοφθάλμιας πίεσης είναι διαφορετικά για τον κάθε άνθρωπο. Αυτό σημαίνει ότι μια συγκεκριμένη τιμή της πίεσης που για κάποιον μπορεί να είναι επιβλαβής, για κάποιον άλλον να μην είναι και αντίστροφα.
Παράγοντες που προδιαθέτουν στην ανάπτυξη γλαυκώματος είναι :
- Ο διαβήτης
- Η υπέρταση
- Η μακροχρόνια χρήση κορτιζόνης σε οποιαδήποτε μορφή (χάπια ,κολλύρια, ακόμα και εισπνοές για το άσθμα),
- Η μυωπία
- Η υψηλή υπερμετρωπία
- Η κληρονομικότητα, γι’ αυτό όσοι έχουν κάποιον συγγενή εξ αίματος με γλαύκωμα πρέπει να ελέγχονται τακτικά μετά την ηλικία των 45 ετών.
Δεν συμβάλουν στην ανάπτυξη γλαυκώματος:
- Το διάβασμα
- Η τηλεόραση
- Η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών. Το αίσθημα βάρους ή πίεσης στα μάτια σε παρατεταμένη χρήση τους, είναι ένδειξη κοπιωπίας ή ξηροφθαλμίας και όχι αυξημένης πίεσης στα μάτια.
- Η αρτηριακή πίεση, σε άμεση τουλάχιστον σχέση με την ενδοφθάλμια πίεση.
Τα γλαυκώματα διακρίνονται σε πρωτοπαθή που δεν έχουν υποκείμενη αιτία και σε δευτεροπαθή όπου ανευρίσκεται αιτιολογικός παράγων. Επίσης διακρίνονται σε ανοικτής και κλειστής γωνίας.
Στα πρωτοπαθή γλαυκώματα περιλαμβάνονται:
- Το χρόνιο απλό γλαύκωμα ανοικτής γωνίας, ο συνηθέστερος τύπος γλαυκώματος.
- Το γλαύκωμα χαμηλής ή φυσιολογικής πίεσης, όπου h ενδοφθάλμια πίεση είναι κάτω από 21 mmHg
- Το οξύ γλαύκωμα ή γλαύκωμα κλειστής γωνίας
- Το συγγενές γλαύκωμα
- Το γλαύκωμα από την χρήση κορτοκοστεροειδών
Στα δευτεροπαθή γλαυκώματα περιλαμβάνονται:
- Το ψευδοαποφολιδοτικό
- Το χρωστικοφόρο ή γλαύκωμα από διασπορά χρωστικής
- Το νεοαγγειακό
- Το φακολυτικό
- Το φακομορφικό
- Το φακοαναφυλακτικό
Πώς γίνεται η διάγνωση τουγλαυκώματος;
Το γλαύκωμα δεν δίνει συμπτώματα παρά μόνο όταν είναι ήδη πολύ αργά και έχει καταστραφεί πάνω από το 50- 70% του οπτικού νεύρου. Για το λόγο αυτό, η προληπτική εξέταση είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη.
Στο ιατρείο μας γίνεται πλήρης μελέτη του γλαυκωματικού ασθενούς με μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας. Για τη διάγνωση και σωστή παρακολούθηση του γλαυκώματος απαιτούνται οι κάτωθι εξετάσεις:
- Τονομέτρηση ακριβείας κατά Goldmann, για την μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης
- Γωνιοσκοπία με ειδικά διαμορφωμένο φακό για την απεικόνιση της γωνίας του προσθίου θαλάμου και την ταξινόμηση του τύπου του γλαυκώματος
- Βυθοσκόπηση
- Απεικόνιση του οπτικού νεύρου για μελλοντική παρακολούθηση
- Οπτικο πεδίο Humphrey με progression indices για την λεπτομερή καταγραφή της εξέλιξης της γλαυκωματικής βλάβης
- Παχυμετρία κερατοειδούς για την καταγραφή του πάχους του κερατοειδούς χιτώνα που είναι βασικός παράγων στην επίτευξη της πίεσης -στόχου.
Ποιά είναι τα συμπτώματα του γλαυκώματος;
Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν ιδιαίτερα συμπτώματα.
Η σταδιακή απώλεια της περιφερικής όρασης δεν είναι αντιληπτή, μέχρι να προσβληθεί και η κεντρική περιοχή.
Αν το γλαύκωμα αφεθεί χωρίς θεραπεία στο τελικό στάδιο επέρχεται τελικά τύφλωση.
Μοναδική εξαίρεση αποτελεί το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας ,που εμφανίζεται με έντονο πόνο και θόλωση. Το αίσθημα βάρους ή πίεσης στα μάτια δεν συσχετίζεται απαραίτητα με την αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης.
Ένας ασθενής με γλαύκωμα έχει ήδη χάσει κομμάτι από το περιφερικό οπτικό πεδίο του. Αυτή η απώλεια της όρασης ονομάζεται σκότωμα. Ο ασθενής δεν μπορεί εύκολα να αντιληφθεί το σκότωμα που προκαλείται στο οπτικό του πεδίο εκτός αν είναι πολύ εκτεταμένο.
Στη πράξη είναι σχεδόν αδύνατον να αυτοεξεταστεί κάποιος για το γλαύκωμα, ο πιο ασφαλής τρόπος είναι να επισκεφτεί τον οφθαλμίατρο.
Με τις σύγχρονες θεραπείες του γλαυκώματος επιτυγχάνουμε την ανακοπή της εξέλιξης της πάθησης στο 90% των περιπτώσεων. Ο θεραπευτικός στόχος είναι η ρύθμιση της ενδοφθάλμιας πίεσης σε επίπεδα ασφαλή για τον συγκεκριμένο ασθενή( διαφορετικά σε κάθε περίπτωση)
Ποιά είναι η αντιμετώπιση του γλαυκώματος;
Συντηρητική θεραπεία
Μέχρι σήμερα, όλες οι θεραπευτικές μέθοδοι αποσκοπούν στη μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης.
1. Φαρμακευτική θεραπεία με οφθαλμικές σταγόνες. Είναι συνήθως ο αρχικός τρόπος μείωσης της ενδοφθάλμιας πίεσης. Ένα ή περισσότερα οφθαλμικά κολλύρια χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση επ΄αόριστον. Στίς περισσότερες περιπτώσεις γίνονται καλά ανεκτά , αλλά δεν σπανίζουν διάφορες παρενέργειες (αλλεργία, ξηροφθαλμία).
2. Θεραπεία με Laser
Διάφοροι τύποι Laser χρησιμοποιούνται με σκοπό να υποβοηθήσουν την
μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Στο χρόνιο γλαύκωμα οι πιο σύγχρονες μέθοδοι είναι η SLT και η MLT. Πρόκειται για απλές επέμβάσεις και έχουν αποτελεσματικότητα 75%. Συνήθως χρησιμοποιούνται επιβοηθητικά στα οφθαλμικά κολλύρια ή σαν πρώτη θεραπεία σε άτομα που δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να τα χρησιμοποιούν. Δυστυχώς η δράση τους είναι προσωρινή ( 6 μήνες έως 3 έτη) ,αλλά μπορούν να επαναληφθούν.
Χειρουργική θεραπεία
Διάφορες επεμβάσεις μπορούν να διενεργηθούν με σκοπό την μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Οι κυριότερες είναι η τραμπεκουλεκτομή και η τοποθέτηση βαλβίδας, συνήθως Αhmed. Οι επεμβάσεις αυτές απαιτούν σημαντικό χρόνο ανάρρωσης , αλλά έχουν αποτελεσματικότητα που φτάνει αρχικά το 90%. Δυστυχώς και σε αυτές τις περιπτώσεις μετά απο χρόνια μπορεί να παρατηρηθεί σταδιακή αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης.
Σχετικά πρόσφατα αναπτύχθηκαν λιγότερο επεμβατικές χειρουργικές μέθοδοι (MIGS) , με σκοπό την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών με τις μεγαλύτερες επεμβάσεις.
Οι μικρότερες αυτές επεμβάσεις είναι σε στάδιο συνεχούς βελτίωσης, αλλά συνήθως αποτελούν την ενδεδειγμένη λύση, όταν μια μέτρια μείωση της πίεσης είναι ο στόχος.
Όλες οι επεμβάσεις για το γλαύκωμα συνοδεύονται απο μικρή πιθανότητα επιπλοκών. Λόγω όμως της καταστροφικής φύσης της πάθησης η συμβολή τους στην αντιμετώπιση της είναι αναντικατάστατη.